Lời kêu gọi

Theo Josephus và các học giả Do Thái như Maimonides cũng như theo truyền thống Hồi giáo, Abraham rời bỏ quê hương ở Ur xứ sở của người Khaldis (Chaldee), phía bắc vùng Mesopotamia – nay là đông nam Thổ Nhĩ Kỳ. Abraham đi đến Harran, lưu lại một thời gian ngắn, rồi cùng vợ Sarai và người cháu tên Lot, cùng các tôi tớ tiếp tục cuộc di cư đến xứ Canaan. Có hai thành phố được xem có thể là thành Ur quê hương của Abraham, cả hai đều không xa Harran: Ura và Urfa. Thiên Chúa kêu gọi Abraham đi đến "xứ mà ta sẽ chỉ cho", và hứa ban phước cho ông và làm cho dòng dõi ông trở nên một dân tộc vĩ đại (lúc ấy Abraham không có con). Tin tưởng vào lời hứa của Thiên Chúa, Abram đi xuống Shechem, tại cây dẻ bộp[7] ông nhận lãnh lời hứa mới "Ta sẽ ban cho dòng dõi ngươi đất này". Sau khi "lập một bàn thờ cho Chúa, là Đấng đã hiện đến cùng người", Abram đi đến một địa điểm ở giữa Bethel và Ai, tại đây ông lập một bàn thờ cho Thiên Chúa và cầu khẩn danh Ngài.[8]

Abram di chuyển loanh quanh trong vùng cho đến khi xảy ra tranh chấp giữa tôi tớ của ông và tôi tớ của Lot. Abram khuyên Lot nên phân rẽ khỏi ông để tránh cãi lẫy nhau, và dành cho Lot quyền ưu tiên chọn lựa đồng cỏ cho bầy chiên. Lot chọn cánh đồng màu mỡ phía đông Sông Jordan; ngay sau đó, Abram nhận lãnh thêm lời hứa từ Yahweh, ông dời trại xuống địa điểm có lùm cây dẻ bộp ở Mamre thuộc Hebron, tại đây ông lập thêm một bàn thờ cho Yahweh.

Sodom và Gomorrah

Thiên Chúa muốn diệt thành Sodom và Gomorrah vì cớ tội ác của dân trong thành. Lot, cháu của Abraham, và gia đình là cư dân của thành Sodom. Theo ký thuật trong Sáng thế ký 18,[9] do lời nài xin của Abraham Thiên Chúa đồng ý không hủy diệt thành nếu trong thành có 50 người công chính, Abraham lại tiếp tục khẩn nài, con số 50 trở thành 45, rồi 30, 20 và cuối cùng là chỉ cần có 10 người công chính sống trong thành, vì tình thương Thiên Chúa dành cho 10 người ấy cả thành sẽ được cứu. Song vẫn không có đủ 10 người công chính, thành Sodom và Gomorrah bị diệt, nhưng Lot và gia đình được cứu (ngoại trừ vợ của Lot bị hóa thành tượng muối vì tiếc nuối của cải còn để lại trong thành).

Sarah và Pharaoh

Để tránh nạn đói đang hoành hoành trong vùng, Abraham tìm đến lánh nạn trong xứ Ai Cập. Vì e sợ nhan sắc của vợ mình sẽ khiến người Ai Cập mưu hãm hại ông, Abraham gọi Sarai là em gái. Kế sách này cũng không thể cứu Sarai khỏi tay Pharaoh, Sarai bị tiến cung trong khi Abraham được trọng thưởng với "nhiều chiên, bò, lừa đực, lừa cái, lạc đà, tôi trai và tớ gái". Nhưng khi Yahweh "hành phạt Pharaoh cùng nhà người bị tai họa lớn", nhà vua để Abram và Sarai rời khỏi Ai Cập.

Ishmael

Sarai vì vẫn không có con, lời Thiên Chúa hứa với Abram rằng dòng dõi của ông sẽ thừa hưởng làm chủ đất xem ra là không thành. Người thừa kế duy nhất của ông là Eliezer thành Damascus, người từng được gia đình ông nuôi nấng. Nhưng lời hứa của Thiên Chúa là chính người do Abraham sinh ra là người kế nghiệp ông. Chương 15 của sách Sáng thế[10] thuật lại lời cam kết long trọng của Thiên Chúa sẽ làm ứng nghiệm lời hứa của Ngài. Tuy vậy Sarai, theo tập tục thời ấy, cho người tớ gái Hagar đến hầu Abram.[11] Nhưng khi có thai, Hagar tỏ vẻ khinh miệt chủ mình. Sarai vì đã mang tiếng là người đàn bà hiếm muộn nên ngược đãi Hagar đến nỗi Hagar phải trốn đi. Thiên Chúa nhìn thấy nỗi thống khổ của Hagar, hứa rằng dòng dõi của Hagar sẽ đông đảo đến nỗi không thể đếm được và bảo nàng trở về. Ishmael, con của Hagar, là con đầu lòng của Abram, nhưng không phải là con của lời hứa, vì Thiên Chúa chỉ lập giao ước với Abram sau khi Ismael sinh ra.[12] Về sau, Hagar và Ishmael vĩnh viễn rời bỏ nhà của Abram.[13]

Giao ước

Thiên Chúa đổi tên Abram thành Abraham và Sarai thành Sarah khi Ngài lập giao ước cắt bao quy đầu (circumcision), lễ cắt bao quy đầu vẫn được tuân giữ cho đến ngày nay trong vòng tín hữu Do Thái giáo và Hồi giáo. Đến thời điểm này, lời hứa Thiên Chúa dành cho Abraham được thông đạt chi tiết hơn, ấy là không chỉ dòng dõi của Abraham được "thêm nhiều quá bội" mà còn xác nhận dòng dõi này là do Sarah sinh ra. Như vậy, lời hứa của Thiên Chúa được ứng nghiệm qua Isaac, con của Sarah, mặc dù Ishmael sẽ trở nên một dân tộc lớn theo như lời Chúa hứa. Giao ước cắt bao quy đầu là cam kết song phương: nếu Abraham và hậu duệ tuân giữ giao ước thì Yahweh sẽ là Thiên Chúa của họ và sẽ ban cho họ đất hứa.

Hiến tế Isaac

Do đã cao tuổi và không còn hi vọng gì, Sarah cười thầm vì nghi ngờ lời hứa của Thiên Chúa, người con của lời hứa được đặt tên Isaac, nghĩa là cười.[14] Khi đứa trẻ được sinh ra, Sarah đã nói, "Thiên Chúa làm cho tôi một việc vui cười; hết thảy ai hay được cũng sẽ vui cười về sự (việc) của tôi" (Sáng 21: 6).

Vâng theo mạng lịnh Thiên Chúa, Abraham dâng con trai mình Isaac làm sinh tế tại xứ Moriah,[15] song một thiên sứ hiện ra ngăn cản người vì Chúa chỉ muốn thử thách đức tin của Abraham, ông giết một con cừu đực tìm thấy tại nơi ấy để làm sinh tế thay thế cho Isaac.[16]

Như là phần thưởng cho lòng tuân phục, Abraham lại nhận lãnh lời hứa dòng dõi ông sẽ "nhiều như sao trên trời, đông như cát bờ biển" và hưởng lấy sự phú cường[17] Rồi thì ông quay về Beersheba. Sự kiện dâng Isaac làm sinh tế là một trong những hành động đạo đức khó khăn và đầy thách thức nhất đã được ghi lại trong Kinh Thánh. Theo Josephus, lúc ấy Isaac 25 tuổi trong khi các hiền nhân Talmud cho rằng Isaac đã 37. Trong cả hai trường hợp, Isaac cũng là một người đã trưởng thành, đủ sức ngăn cản hành động của Abraham khi ấy đã 125 hoặc 137 tuổi.

Đến đây câu chuyện được ký thuật trong Cựu Ước tập chú vào Isaac. Abraham dành toàn bộ gia sản cho "người con trai duy nhất"[18] Sarah chết trong tuổi già, được an táng tại Hang đá Machpelah gần Hebron mà Abraham đã mua từ Ephron người Hittite[19] Về sau Abraham cũng an nghỉ tại đây.[20] Sau nhiều thế kỷ, ngôi mộ của Abraham trở thành một địa điểm hành hương của người Hồi giáo với một ngôi đền Hồi giáo được xây dựng trong địa điểm này.

Hình tượng Abraham

Abraham được xem là tổ phụ của dân tộc Do Thái, con trai ông, Isaac, sinh Jacob, và từ Jacob (được đổi tên thành Israel) sản sinh Mười hai Chi phái. Thiên Chúa đã "thử thách đức tin" Abraham nhiều lần, quan trọng nhất là lần Chúa đòi hỏi ông phải dâng con trai Isaac làm sinh tế. Thiên Chúa hứa ban xứ Isreal cho dòng dõi ông, và đây là lần đầu tiên có lời hứa ban xứ sở Israel cho dân Do Thái. Do Thái giáo miêu tả những đặc điểm của mỗi tổ phụ. Tính cách nổi bật của Abraham là lòng nhân ái. Vì lẽ đó, Do Thái giáo nhìn xem lòng nhân ái là tính cách cố hữu của dân tộc Do Thái.

Kinh Thánh miêu tả Abraham là một người giàu có, quyền thế và đạo hạnh, nhưng cũng mang trên mình những khiếm khuyết của con người chẳng hạn như khi lâm vào những tình huống khó khăn ông thường lo lắng và phạm sai lầm, đôi khi thiếu ngay thẳng và cũng có lúc sống như một người chồng vô tâm. Song Abraham là nhân vật trung tâm của sách Sáng thế, ở đây chân dung của ông được phác họa như là một người yêu dấu của Thiên Chúa không ai sánh bằng. Cuộc sống của những thế hệ sản sinh từ Abraham được dùng làm chất liệu để thể hiện cung cách Thiên Chúa định hình thế giới cũng như phương cách Ngài thiết lập lãnh thổ và các mối quan hệ giữa các dân tộc.

Là cha của Isaac và Ishmael, Abraham được xem là tổ phụ của dân Israel và các dân tộc lân cận. Abraham là cha của Ishmael, mười hai con trai của Ishmael về sau trở thành những ông hoàng của sa mạc (nổi bật nhất là Nebaioth và Kedar), cùng với Midian, Sheba và các bộ tộc Ả Rập khác.[21] Những ký thuật trong Sáng thế ký cho thấy dòng dõi của Isaac bị bao vây bởi các dân tộc anh em, thường là thù địch với nhau.

Những sách khác trong Kinh Thánh miêu tả một tình yêu đặc biệt Thiên Chúa dành cho Abraham. Ông thường được gọi là bạn của Thiên Chúa, hoặc chính Thiên Chúa gọi ông, "Abraham bạn ta".[22]